Hay’adda xuquuqul insaanka ee Human Rights Watch ayaa ku boorisay dowladda Soomaaliya in ay xaddiddo hay’adda NISA, kaddib markii ay dhawaan meel marisay hindise sharciyeedka awood dheeri ah siinaya baarlamaanka. Agaasime ku xigeenka Hay’adda Human Rights Watch u qaabilsan Afrika, Laetitia Bader, ayaa ku boorisay madaxweynaha Soomaaliya inuu xaddido kobaca awoodda hay’adda nabadsugidda iyo sirdoonka ee NISA.
Sida ay sheegtay Laetitia Bader, sharcigan ayaa
hay’adda NISA siinaya awoodda caburinta, xariga iyo dabagalka. Laetitia Bader
ayaa ku talisay in madaxweynaha Soomaaliya uu sharciga hor keeno baarlamaanka,
kana dalbado in dib u eegis dhab ah lagu sameeyo, si wax looga qabto arrimaha
xuquuqul insaanka.
Sharcigan, sida ay sheegtay Human Rights Watch,
waxaa loo isticmaali karaa in lagu caburiyo mucaaradka siyaasadeed iyo kuwa
warbaahinta. Cabdalle Axmed Muumin oo ka mid ah dadka taageera xoriyadda
saxaafadda ayaa ah qofkii ugu dambeeyay ee ay Human Rights Watch ku eedeysay
inuu si cad u xirtay hay’adda NISA.
"Saaxiibada caalamiga ah ee Soomaaliya waa in
ay muujiyaan diidmada sharcigan. Halkii ay dhiirigelin lahaayeen xadgudubyada,
waa in ay ku booriyaan dowladda in ay badasho sharciga si loo dammaanad qaado
in ay ixtiraamto xuquuqda dadka" sida lagu sheegay warbixinta Human Rights
Watch.
Dhawr sano, sirdoonku waxa ay ku shaqaynayeen
qaab-dhismeed sharci oo caajis ah oo suurtageliyay xadhig, xidhid iyo
xad-gudubyo kale oo aan sabab lahayn. Human Rights Watch ayaa in muddo ah u
ololeyneysay in la ansixiyo sharciga amniga qaranka oo dhowraya xuquuqul
insaanka, isla markaana dejiya shaqada saxda ah ee hay’adaha amniga qaranka si
waafaqsan dastuurka KMG ah ee Soomaaliya, sidoo kale waxa ay mamnuucday
hay’adda sirdoonku in ay dadka xir xirto oo ay xabsiyada ku hayso.
Aqalka hoose ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa 7-dii
bishan ansixiyay hindise sharciyeedka hay’adda, waxayna hay’adda siisay awood
ballaaran oo xarig, baaritaan, qab-qabsi
iyo dabagal. Falalka "wax u dhimaya amniga, muuqaalka, madax-bannaanida,
danaha, iyo karaamada dalka Soomaaliyeed" ayaa ka mid ah dembiyada lagu
sifeeyay qeexitaankeeda ballaaran oo madmadow ku jiro. Dembiyada baaxadda leh
ee caynkaas ah waxa loo isticmaali karaa in lagu xad-gudbo xuquuqda xorriyadda
hadalka, ururrada, iyo isu imaatinka nabada, si aan macquul ahayn loo xaddido
dhaqdhaqaaqyada mucaaradka siyaasadeed, kuwa u dhaqdhaqaaqa iyo warbaahinta ee
uu ilaalinayo sharciga caalamiga ah. Qaar ka mid ah dembiyadan ayaa durba si
qallafsan loogu qeexay xeerka ciqaabta ee qaranka.
Human Rights Watch ayaa ogaatay in NISA ay dhif
tahay in ay u hoggaansanto sharciga qabyada ah ee ah in maxaabiista la horgeeyo
garsooraha 48 saac gudahood, inkastoo ay xaqiiqadu tahay in mar horeba ay
waajib ku tahay xeerka hannaanka ciqaabta. Khatarta jirdilka iyo noocyada kale
ee xadgudubka xabsiga ayaa inta badan ah kuwa ugu sarreeya saacadaha ugu
horreeya ee xabsiga, haddana qiyaasta ayaa u oggolaanaysa maxaabiista inay
helaan wakiilnimo sharci iyo booqasho qoys kadib 48 saacadood oo xabsiga ah.
Intaa waxaa dheer, sharcigan ayaa u ogolaanaya saraakiisha NISA in ay xiri
karaan amar la'aan "xaalado deg-deg ah" oo aan la qeexin.
This week #Somalia’s parliament passed a law which rubber-stamps Somalia’s notorious National Intelligence & Security Agency (NISA) extensive powers. The president + Somalia’s partners should call for it’s rigorous review. New @hrw https://t.co/1HuI7G4NDA pic.twitter.com/oK26G09bZd
— Laetitia Bader (@LaetitiaBader) February 25, 2023
Comments
Post a Comment