Baarlamaanka Soomaaliya ayaa meel mariyay sharci taariikhi ah oo la dagaalanka argagixisada oo uu saxiixay madaxweynaha.
Sharci cusub oo la dagaalanka argagixisada oo ujeedadiisu tahay in la helo qaab sharci ah oo lagu caawinayo hay’adaha ammaanka dowladda si ay si wanagsan ula dagaalamaan iyo ciribtirka argagixisada Soomaaliya ayaa Arbacadii shalay ay ansixiyeen golaha shacabka ee baarlamaanka Soomaaliya. Dood iyo falanqeyn toddobaadyo ah ka dib, xildhibaanada ayaa waxa ay ku meel mariyeen sharcigan 133-3, halka 7 ay ka aamuseen, waxaana sharcigan uu Taliyaha Nabadsugida Soomaaliya Mahad Maxamed Salaad ku tilmaamay sharci muhiim u ah in dalka Geeska Afrika uu noqdo mid nabad ah.
“Sharcigani waxa uu lama huraan u yahay dagaalka aan
kula jirno argagixisada, waxa uuna imaanayaa xilli aan aad ugu baahanahay in aan
gudano waajibaadkeena qaran ee ka hortagga falalka argagixisanimo iyo
burburinta argagixisada,” ayuu ku dhawaaqay Salaad. “Maanta sharci dumarka iyo
carruurta ka ilaalinaya weerarrada argagixisada, seef af badanna u ah hay’adaha
amniga dowladda si loo cirib tiro argagixisada ayaa lagu guuleystay in la
ansixiyo aqalkan,” ayuu yiri C/ladiif Sanyare oo ka mid ah mudanayaasha baarlamaanka
Soomaaliya oo tallaabadan taageeray.
Sharcigan oo si weyn u qeexaya waxa uu ka dhigan
yahay argagixisanimada waxa uu welwel gelinayaa dadka ka soo horjeeda sharciga,
kuwaas oo ka digaya in ansixintiisu ay siin karto hay’adaha ammaanka dowladda awood
xad dhaaf ah oo aan la xakameynin. Xildhibaanadii saluug ka muujiyey hindise
sharciyeedka doodaha waxaa ka mid ah Xasan Cabdi Ismaaciil.
"Ma garanayno cidda mustaqbalka iman doonta,
[maadaama uu sharcigani yahay sharci qaran, ma doonayno in uu saameyn ku yeesho
muwaadiniinta aan waxba galabsan," ayuu yiri, isagoo raaciyay "xataa
haddii maanta madaxweynaha iyo ra'iisul wasaaraha ay wanaagsan yihiin.
ujeedooyinka."
5-jeer oo ka badbaaday weeraradii argagixisanimo ee
Al-Shabaab iyo Saxafiga isku bedelay Xildhibaan Maxamed Ibraahim Macalimu ayaa
sheegay in tallaabadan cusub aysan ogolaan doonin in hay’adaha dowladda ay si
deg deg ah u soo xiraan dadka la tuhunsan yahay amar la’aan. Sharcigan, sida uu
sheegay Macalimu, "wuxuu siinayaa hay'adaha ammaanka [oggolaanshaha] inay
weeraraan oo ay xiraan tuhmanayaasha argagixisanimada iyadoon amar maxkamadeed
la helin." Tani waxay ka soo horjeedaa dastuurkeena. Sidaa darteed, waa in
aan sharcigan khilaaf dastuuri ah laga helin.
Laakin Xildhibaan Mahdi Maxamed Guuleed, Ra’iisul
Wasaare ku xigeenkii hore ee Soomaaliya, ayaa ku andacoonaya in wax laga
bedelay doodaha, laguna daray qeexitaan sax ah oo ku saabsan argagixisada. “Sharcigaan
qeexidiisa waa mid cad, wuxuuna bartilmaameedsanayaa ururada iyo kooxaha argagixisada
la xaqiijiyay, Guuleed wuxuu balan qaaday inaan lagu dabaqi doonin dano gaar
ah.
Ansixinta Aqalka Hoose ayaa imaanaysa iyadoo
Soomaaliya ay dagaal dhiig badan ku daatay kula jirto Al-shabaab oo ah ururka
ugu khatarta badan uguna awoodda badan bariga Afrika. Hindise sharciyeedkan
ayaa loo diri doonaa aqalka sare ee Baarlamaanka si hal wareeg oo kale loogu
ansixiyo si waafaqsan sharciga Soomaaliya. Haddii la ansixiyo, Madaxweyne Xasan
Sheekh Maxamuud ayaa markaa ku shaabadeynaya inuu sharci noqdo.
Dhowr bilood gudahood ayaa Baarlamaanka Soomaaliya
waxa uu ansixiyay sharci labaad oo muhiim ah. Muddo laga joogo 53 sano kadib
markii dalka la sameeyay hay’addii ugu horreysay ee sirdoonka, Aqalka Hoose iyo
Aqalka Sare ee Baarlamaanka Soomaaliya ayaa horraantii bishii hore si rasmi ah
u ansixiyay sharciga Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka Soomaaliya ee
NISA.
Xeerka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka,
Xeerka Ciqaabta Maaliyadeed ee gaarka ah, Xeerka Korontada Qaranka ayaa
dhammaantood saxiixay Madaxweyne Xasan Sheekh. Sida uu sheegay madaxweynaha
Soomaaliya sharciyadan ayaa qeyb ka ah nidaamka dowladnimo oo ku dhisan shuruuc
iyo xeerar lagu hagayo hay’adaha iyo hay’adaha dowladda.
“Dal casri ah oo qawaaniintu sareyso ayaan rabnaa,
dalkani dowladiisa tilaab kasto oo ay qaadeyso hadey hormar tahay, amni tahay,
siyaasad tahay dhamaan waxaa ay ku saleysnaanayaan sharciyo.” ayuu yiri
madaxweyne Xasan Sheikh.
Madaxweynaha ayaa golaha guurtida ku bogaadiyay in
ay soo dedejiyeen ansixinta sharciyo badan oo la xiriira mowduucyo kala duwan
oo ay ka mid yihiin cafiska deymaha. Sida laga soo xigtay madaxweynaha,
hay'adaha dawladdu hadda waxay leeyihiin sharciyo ay la macaamilaan si ay u sii
wadaan.
President @HassanSMohamud has on Wednesday signed three bills including an act that regulates National Intelligence and Security Agency NISA which the two houses of Federal Parliament approved.#Somalia pic.twitter.com/RBSFhQCgpS
— SNTV News (@sntvnews1) March 8, 2023
Human Rights Watch waxa ay codsatay in madaxweyne
Maxamuud uu diido in uu ansixiyo sharciga ay ku andacoonayaan in uu awood
dheeraad ah siin doono hay’adda sirdoonka qaranka.
Hay’adda Nabad Suggida iyo Sirdoonka Qaranka (NISA)
waxay yeelan doontaa awood ballaaran oo isugu jirta xarig, xarig iyo dabagal,
iyadoo la raacayo sharciga qabyada ah ee Golaha Guurtida uu ansixiyay 22-dii
February, 2023, sida ay sheegtay hay’adda fadhigeedu yahay dalka Mareykanka, oo
sidoo kale sheegtay in NISA ay yeelan doonto oo kaliya. kormeerka ugu yar ee
hay'adaha kale ee amniga.
Comments
Post a Comment