Shirwaynaha bangiyada caalamiga ah: Tallaabo aan ku filnayn oo ku saabsan deynta iyo xiisadda cimilada
Shirkii bangiyada caalamiga ah ee ka dhacay magaalada Paris, ayaa gargaar loogu yaboohay dalalka faqiirka ah ee la daalaa dhacaya dhibaatooyinka deynta ee isa soo taraya, balse qorshuhu waxa uu hoos u dhacay barnaamijkii deyn cafinta ee dadka qaar ay filayeen. Iyadoo in ka badan 40 hoggaamiyeyaasha adduunka ah iyo madaxda hay'adaha caalamiga ah ay isugu tageen Paris shir-madaxeedka, kaasoo dhammaaday Jimcihii, horumar ayaa laga sameeyay dib-u-habeyn gacan ka geysanaya wax ka qabashada xaaladda degdegga ah ee cimilada.
Madaxweynaha Faransiiska, Emmanuel Macron, wuxuu u
ololeeyay canshuuraha caalamiga ah ee maraakiibta, duulista, iyo xitaa hantida
si loogu bixiyo ficilka cimilada. Naga caawi in aan aqoonsanno dhammaan
quruumaha aan hadda canshuurin wax kala iibsiga maaliyadeed ama tigidhada
diyaaradaha. Naga caawi abaabulka si ay u jirto canshuur caalami ah oo ku
saabsan kulanka July ee caalamiga ah ee Ururka Badaha si loo soo jeediyo
canshuurta maraakiibta," ayuu ku boorriyay saxafiyiinta baahinta
Faransiiska.
Xoghayaha Maaliyadda Mareykanka Janet Yellen ayaa ka
dhawaajisay in maamulka Biden uu tixgelin doono canshuurta maraakiibta, laakiin
way ka gaabsatay inay taageerto. Ajay Banga, oo ah guddoomiyaha bangiga
adduunka ee soo socda, ayaa sharraxay hiigsi cusub oo ururka kaas oo isku dari
doona xoogga dhaqameed ee ka caawinta dadka inay ka baxsadaan faqriga iyada oo
diiradda la saarayo dhibaatada cimilada, taas oo khatar gelinaysa koritaanka.
“Aragtideyda, aragtida Bankiga Adduunka waxa ay u
baahan tahay in wax laga beddelo oo la yiraahdo, haa, waanu ciribtiri doonnaa
faqriga, laakiin meeraha lagu noolaan karo, taas oo macnaheedu yahay in aan wax
ka qabanno isbeddelka cimilada, cudurrada faafa, jilicsanaanta, cunto yarida,
iyo arrimaha kale ee xaddidaya dalkeena. karti lagu noolaado rajo iyo
yididiilo,” ayuu yidhi.
Ololayaasha ka dhanka ah faqriga iyo isbedelka
cimilada, si kastaba ha ahaatee, ayaa sheegay in dhowr tallaabo oo gaar ah oo
saameyn degdeg ah yeelan doona ayaa lagu ansixiyay shirwaynaha. Ugu yaraan 52
waddan ayaa hadda ku jira dhibaato dhaqaale, oo aan awoodin ama aan awoodin in
ay dib u bixiyaan deynta. Kor u kaca heerka dulsaarka iyo lacag xoog leh ayaa
ka qayb qaadanaya xaaladan.
Waa wax laga xumaado, sida uu qabo Walter Mawere,
isuduwaha u doodista Care International ee Soomaaliya. Shirku waxa uu noqday
mid dabooli kara baahida dadka ay dhibaatadu ka soo gaadhay is bedelka
cimilada.
Labaduba waa ka madax bannaan yihiin khasnadda khasaaraha
oo ah sanduuq cusub oo la soo saaray si loo caawiyo waddammada ay saameeyeen
masiibada cimilada. Qaar ka mid ah dakhliga ka soo gala canshuurta maraakiibta
adduunka oo dhan, oo qaar ay aaminsan yihiin in laga yaabo in ay kor u kacdo $5
bilyan sannadkii, waxay u horseedi doontaa khasaare iyo dhaawac.
Ururka Badaha Caalamiga ah ayaa kulmi doona usbuuca
soo socda si ay uga hadlaan suurtagalnimada canshuur cusub oo maraakiibta.
Wasiirka deegaanka ee Ireland, Eamon Ryan, ayaa u sheegay Guardian in
doorashada ay u badan tahay in si taxadar leh loo tixgalin doono. "Waa
50/50," ayuu ku dhawaaqay.
Gabagabadii shir madaxeedka, hogaamiyayaasha
caalamku waxay go'aansadeen inay rabaan isbedel ku yimaada sida dunidu u
wajahdo dhaqaalaha loo baahan yahay si looga caawiyo wadamada saboolka ah inay
ka baxsadaan faqriga, gargaarka caalamiga ah, iyo masiibada cimilada. Waxa kale
oo ay rabeen in la dejiyo qorshe-hawleed doodo dheeraad ah oo ku saabsan sidii
loo gaari lahaa yoolalkan. Mabda’a aasaasiga ah ee ay quruumaha oo dhami ku
heshiiyeen ayaa ahaa in trillions, ama balaayiin doolar, loo baahan doono
maalgelinta, kuwaas oo badidoodu ay ka iman doonaan qaybta gaarka loo leeyahay,
iyada oo maalgelinta dawladdu ay u adeegayso sidii wax-qabad.
Waxay isla garteen in ururada sida Baanka Adduunka
iyo bangiyada kale ee horumarinta ay isku dayaan inay "khatarta ka
saaraan" maalgashiga dalalka soo koraya si loo kordhiyo xadiga lacagta ah
ee u qulqulaya waddamada horumaray ee baahi weyn u qaba.
Si kastaba ha ahaatee, waxaa jiray farqi weyn oo u
dhexeeya dadka hodanka ah iyo kuwa saboolka ah, iyo hubanti la'aan weyn ayaa
weli ku hareeraysan canshuuraha cusub ee caalamiga ah ee hantida, maraakiibta,
iyo duulista iyo sidoo kale canshuuraha jira ee shidaalka.
Dhaqdhaqaaqayaasha dhalinyarada ee Paris, sida Greta
Thunberg iyo Vanessa Nakate, ayaa ku andacoonaya in shir-madaxeedka uu seegay
calaamadda iyaga oo iska indha tiray sababta ugu weyn ee arrinta, shidaalka
fosil. Wadamada qaniga ah ayaa lagu booriyay inay joojiyaan isticmaalka
shidaalka iyo inay gacan ka geystaan kharashka ku baxaya isbedelka caalamiga
ah, laakiin shirwaynaha ayaa si dhib leh u taaban mawduuca.
"Haddii gurigaagu gubanayo, waxa ugu horreeya
ee aad samaynayso waa inaad joojisaa batroolka iyo saliidda ku shubidda
dabka," ayuu yidhi Thunberg. Waxa kaliya oo aad hurinaysaa dabka haddii
aad ku sii wado maalgelinta saliid iyo gaas badan iyo shidaal fosil ah.
Comments
Post a Comment